Ngày 3/12, sau gần 1 tháng xét xử và nghị án, TAND cấp cao tại TP.HCM công bố bản án đối với 48 bị cáo có đơn kháng cáo xin giảm án và xem xét lại trách nhiệm dân sự.

Bị cáo Trương Mỹ Lan.

Theo HĐXX, bản án sơ thẩm tuyên bị cáo Lan và đồng phạm là đúng người đúng tội. Cụ thể, hồ sơ vụ án và kết quả thẩm vấn công khai cho thấy, bị cáo Lan sở hữu gần như tuyệt đối cổ phần của SCB, chi phối mọi hoạt động của ngân hàng. Bị cáo đã bố trí và chỉ đạo những người có vai trò chủ chốt để rút tiền SCB dùng vào mục đích cá nhân.

Xét kháng cáo của bị cáo Lan nhận thấy, từ năm 2011 bị cáo Lan thâu tóm 3 ngân hàng tư nhân để hợp nhất thành SCB. Lợi dụng chính sách của Nhà nước trong đề án tái cơ cấu SCB, bị cáo Lan sử dụng ngân hàng như một công cụ tài chính để huy động vốn phục vụ kinh doanh cá nhân và hệ sinh thái của Vạn Thịnh Phát.

Với việc sở hữu 91,5% cổ phần của SCB thông qua nhiều cá nhân, bị cáo Lan đã chỉ đạo lãnh đạo chủ chốt tại SCB và Vạn Thịnh Phát lập các hồ sơ khống, rút tiền SCB. Để hợp thức hóa việc rút tiền và tránh bị phát hiện sai phạm, bị cáo Lan yêu cầu cán bộ ở SCB chuyển tiền giải ngân vào các công ty "ma", sau đó thực hiện rút tiền mặt hoặc chuyển lòng vòng nhằm cắt đứt dòng tiền. Việc đưa các tài sản đảm bảo có giá trị thấp rồi nâng khống để đảm bảo cho các khoản vay lớn chỉ là thủ đoạn nhằm chiếm tiền người dân gửi tại SCB.

Cụ thể, từ năm 2012 đến 2017, bị cáo Lan đã chỉ đạo lập hồ sơ khống cho 304 khách hàng, vay 368 khoản. Đến năm 2022, các khoản vay này còn dư nợ hơn 132.000 tỷ đồng cả gốc và lãi. Sau khi cấn trừ vào số tài sản đảm bảo các khoản vay này gây thiệt hại 64.600 tỷ đồng. Hành vi trong giai đoạn này của bị cáo Lan là phạm tội “Vi phạm quy định về cho vay trong hoạt động của các tổ chức tín dụng”.

Từ tháng 2/2018 đến tháng 10/2022, bị cáo Lan đã chỉ đạo lập khống 916 hồ sơ vay vốn của SCB 545.000 tỷ đồng, chiếm đoạt 304.000 tỷ; gây thiệt hại gần 130.000 tỷ đồng tiền lãi phát sinh. Do Bộ luật Hình sự 2015 có sự thay đổi về đường lối xử lý đối với các sai phạm xảy ra tại thời điểm trước và sau ngày 1/1/2018 (Bộ luật Hình sự 2015 có hiệu lực) nên hành vi này của bị cáo Lan phạm tội “Tham ô tài sản”.

Như vậy, trong suốt 10 năm thâu tóm SCB, bị cáo Lan đã chỉ đạo đồng phạm giải ngân cho nhóm công ty trong hệ sinh thái Vạn Thịnh Phát tổng cộng hơn 2.500 khoản vay. Đến tháng 10/2022, nhóm bị cáo Lan và Vạn Thịnh Phát còn gần 1.300 khoản vay dư nợ 677.000 tỷ đồng gốc và lãi. Tòa xác định đây là số tiền thiệt hại của vụ án và bị cáo Lan có nghĩa vụ phải bồi thường cho SCB.

Các bị cáo tại toà.

Ngoài ra, để che giấu thực trạng yếu kém của SCB, giúp ngân hàng thoát khỏi diện kiểm soát đặc biệt, bị cáo Lan đã chỉ đạo thuộc cấp mua chuộc đoàn cán bộ thanh tra. Trong đó, Võ Tấn Hoàng Văn (cựu Tổng giám đốc SCB) đã 4 lần đưa cho bị cáo Đỗ Thị Nhàn (cựu Cục trưởng Thanh tra, giám sát của Ngân hàng Nhà nước) số tiền 5,2 triệu USD; đưa tiền và quà cho các thành viên đoàn thanh tra để bưng bít sai phạm, tạo điều kiện cho SCB được tiếp tục tái cơ cấu. Hành vi này là phạm tội “Đưa hối lộ”.

Vào tháng 4, TAND TP.HCM xử sơ thẩm tuyên phạt bị cáo Trương Mỹ Lan 20 năm tù về tội “Đưa hối lộ”; 20 năm tù về tội “Vi phạm quy định về cho vay trong hoạt động của các tổ chức tín dụng” và tử hình về tội “Tham ô tài sản”. Tổng hợp hình phạt, bị cáo phải chấp hành án tử hình. Cho rằng mức hình phạt này là quá nghiêm khắc và nặng nề đối với mình, Trương Mỹ Lan kháng cáo đề nghị tòa phúc thẩm xem xét toàn bộ bản án.

HĐXX nhận định, hành vi của bị cáo Lan là đặc biệt nghiêm trọng; là người chủ mưu, cầm đầu, cùng lúc phạm 3 tội; tác động xấu đến hoạt động ngân hàng, mất an ninh trật tự, hoang mang dư luận và mất niềm tin của nhân dân. Do đó tòa sơ thẩm tuyên bị cáo mức án tử hình về 3 tội nêu trên là "đúng người, đúng pháp luật, không oan sai".

Qua xét hỏi và tranh tụng công khai tại tòa phúc thẩm, các bị cáo thừa nhận toàn bộ nội dung vụ án. Lời khai của các bị cáo phù hợp với nhau, với tài liệu chứng cứ trong hồ sơ, có căn cứ xác định bị cáo Lan có nhiều công ty, là công ty con trong hệ sinh thái Tập đoàn Vạn Thịnh Phát.

Ngoài các tình tiết giảm nhẹ cấp sơ thẩm đã áp dụng như có nhiều thành tích trong hoạt động từ thiện, phòng chống Covid-19... thì tại tòa này bị cáo Lan còn có ý thức tích cực khắc phục hậu quả vụ án, ngoài hơn 600 mã tài sản đã được định giá còn 440 mà tài sản chưa được định giá, 658 mã tài sản của gia đình bà và dự án 6A khu Trung Sơn Bình Chánh được đưa vào khắc phục hậu quả, nhưng chưa đủ pháp lý để xác định đã khắc phục 3/4 hậu quả vụ án.

Ngoài ra, bị cáo Lan còn có chuyển biến sâu sắc về nhận thức, ăn năn hối cải, cam kết khắc phục toàn bộ thiệt hại. HĐXX xác định đây là những tình tiết giảm nhẹ mới, cần xem xét giảm nhẹ cho bị cáo một phần hình phạt về tội “Vi phạm quy định cho vay trong hoạt động của các tổ chức tín dụng”. Từ đó, HĐXX giảm án từ 20 năm xuống 16 năm tù về tội này.

Đối với 2 tội còn lại, bị cáo phạm tội đặc biệt nghiêm trọng, có tổ chức, tinh vi, phạm tội hai lần trở lên trong thời gian dài. Mặc dù bị cáo có thêm tình tiết giảm nhẹ mới như trên, nhưng căn cứ quy định của pháp luật thì chưa đủ điều kiện để giảm hình phạt. Do đó không có cơ sở giảm nhẹ hình phạt cho bị cáo, giữ nguyên bản án tử hình về tội “Tham ô tài sản” và 20 năm tù về tội “Đưa hối lộ”. Tổng hình phạt bị cáo Lan phải nhận là tử hình.

Tuy nhiên, HĐXX lưu ý, theo quy định người bị kết án tử hình sau khi bản án có hiệu lực nếu tích cực khắc phục 3/4 hậu quả vụ án thì sẽ được xem xét chuyển từ tử hình sang chung thân.