Mòn mỏi đi tìm công lý

Mới đây, TAND tỉnh Bạc Liêu mở phiên toà xét xử vụ án hành chính liên quan đến khiếu kiện hành vi hành chính của Chủ tịch UBND TP Bạc Liêu, về việc không ban hành quyết định giải quyết khiếu nại đối với người khởi kiện là ông Huỳnh Minh Đức (con ông Huỳnh Minh Hùng).

Lộ Bờ Tây (nay là đường Ngô Quyền) Khóm 5, Phường 2, TP Bạc Liêu, tỉnh Bạc Liêu.

Tại toà, ông Đức trình bày, năm 1996, UBND thị xã Bạc Liêu tiến hành làm lộ Bờ Tây đi qua phần đất của ông Hùng (cha ông Đức). Nhà nước thu hồi 2.370m² đất mà không có bất kỳ quyết định hay văn bản thoả thuận nào.

Ông Hùng gửi đơn khiếu nại đến nhiều cơ quan nhưng vẫn không được giải quyết. Tới năm 2000, UBND thị xã Bạc Liêu trả lời cho ông Hùng “khi nào nhà nước làm lộ kiên cố sẽ bồi thường”. Năm 2013, lộ Bờ Tây được thi công kiên cố, ông Hùng tiếp tục khiếu nại.

Ngày 11/2/2014, UBND TP Bạc Liêu ra quyết định bác yêu cầu bồi thường của ông Hùng với lý do không có cơ sở xem xét giải quyết. Sau đó, UBND TP Bạc Liêu và UBND tỉnh Bạc Liêu đều ban hành thêm quyết định với nội dung quá thời hạn khiếu nại nên bác đơn.

Không đồng ý, ông Hùng khởi kiện vụ việc ra Tòa án, yêu cầu hủy 3 quyết định liên quan. Lần lượt các phiên tòa sơ thẩm và phúc thẩm đều bác đơn, cho rằng 3 quyết định trên là đúng. Ông Hùng kháng nghị theo thủ tục giám đốc thẩm.

Quyết định giám đốc thẩm số 19/2019/HC-GĐT ngày 26/9/2019 của TAND tối cao.

Ngày 26/9/2019, TANDTC ban hành Quyết định giám đốc thẩm, tuyên hủy 2 bản án trên, yêu cầu TAND tỉnh Bạc Liêu xét xử lại từ đầu.

Ngày 27/5/2020, TAND tỉnh Bạc Liêu mở phiên toà sơ thẩm xét xử lại vụ án, chấp nhận yêu cầu khởi kiện của ông Hùng, tuyên hủy 3 quyết định hành chính của Chủ tịch UBND TP Bạc Liêu, Chủ tịch UBND tỉnh Bạc Liêu.

Sau khi bản án có hiệu lực pháp luật, ngày 26/7/2020, ông Hùng già yếu nên uỷ quyền cho ông Đức, gửi đơn đến UBND TP Bạc Liêu yêu cầu bồi thường phần đất mà chính quyền đã thu hồi năm 1996.

Thông báo 124/TB-UBND do Chủ tịch UBND TP Bạc Liêu ban hành ngày 18/2/2022.

Ngày 18/2/2022, Chủ tịch UBND TP Bạc Liêu ban hành Thông báo số 124/TB-UBND không thụ lý đơn giải quyết. Đơn vị này cho rằng, đơn của ông Đức thuộc trường hợp khiếu nại không thụ lý giải quyết, với lý do thời hạn, thời hiệu đã hết theo Khoản 6 Điều 11 Luật Khiếu nại năm 2011.

Sau gần 30 năm theo đuổi công lý, mòn mỏi ông Hùng sinh bệnh rồi mất vào ngày 11/8/2023. Ông Đức tiếp tục đại diện gia đình khiếu nại. Ngày 13/10/2023, UBND TP Bạc Liêu ban hành Quyết định số 73/QĐ-UBND với nội dung không chấp nhận nội dung khiếu nại Thông báo 124 nên ông Đức khởi kiện ra toà án.

Tại toà ngày 12/7/2024, người bị kiện vắng mặt, có gửi văn bản trình bày: Thời điểm năm 1996, kinh phí của địa phương khó khăn nên có chủ trương “Nhà nước và nhân dân cùng làm”. Những hộ dân ở khu vực có lộ Bờ Tây đi qua đều đồng tình, tự nguyện góp đất. Vì vậy chính quyền không làm thoả thuận bằng văn bản và cũng không ra quyết định thu hồi đất.

 Ngoài ra, người bị kiện cho rằng, thời điểm đó, ông Hùng không có yêu cầu bồi thường về việc làm lộ. Cho nên năm 2013, TP Bạc Liêu tiến hành làm lộ kiên cố, ông Hùng yêu cầu bồi thường thì thuộc các trường hợp không được thụ lý giải quyết do thời hạn, thời hiệu đã hết mà không có lý do chính đáng…

Bản án thấu tình đạt lý

HĐXX nhận định, tại Quyết định giám đốc thẩm ngày 26/9/2019 của TAND tối cao, đã huỷ bản án phúc thẩm ngày 7/6/2016 của TAND cấp cao tại TP.HCM; Bản án sơ thẩm ngày 25/8/2015 của TAND tỉnh Bạc Liêu và xác định “Chủ tịch UBND tỉnh Bạc Liêu vẫn tiếp tục xác định khiếu nại của ông Hùng thuộc một trong những trường hợp không được thụ lý giải quyết theo khoản 6 Điều 11 Luật Khiếu nại năm 2011 vì sau 18 năm mới khiếu nại là không đúng”.

Tại bản án sơ thẩm (xử lại theo quyết định giám đốc thẩm) ngày 27/5/2020 của TAND tỉnh Bạc Liêu đã chấp nhận yêu cầu khởi kiện của ông Huỳnh Minh Hùng, tuyên huỷ các quyết định hành chính của TP Bạc Liêu, của tỉnh Bạc Liêu và đã xác định:

Bản án có hiệu lực pháp luật số 08/2020/HC-ST do TAND tỉnh Bạc Liêu ban hành ngày 27/5/2020.

“Tại Quyết định 556 ngày 21/4/2015, Chủ tịch UBND tỉnh Bạc Liêu đã không giải quyết khiếu nại của ông Hùng với lý do: Thời điểm này pháp luật về đất đai không quy định chính sách bồi thường đối với việc thu hồi đất phục vụ vào mục đích quốc phòng, an ninh… và tiếp tục xác định khiếu nại của ông Hùng thuộc trường hợp không thụ lý giải quyết theo Luật Khiếu nại 2011 là không đúng. Bởi lẽ, năm 2000, ông Hùng đã khiếu nại về việc thu hồi đất làm lộ Bờ Tây. Năm 2008, ông Hùng tiếp tục có đơn khiếu nại và được Văn phòng HĐND và UBND thị xã Bạc Liêu trả lời tại Văn bản số 107/VP trả lời ông Hùng với nội dung: Gia đình ông không được bồi thường đối với đất múc kênh làm lộ Bờ Tây, vì tại thời điểm đó không có chính sách giải quyết bồi thường chứ không phải vì lý do đã hết thời hiệu, thời hạn khiếu nại”.

Cũng theo HĐXX, Quyết định giám đốc thẩm ngày 26/9/2019 của TAND tối cao và Bản án sơ thẩm ngày 27/5/2020 của TAND tỉnh Bạc Liêu đã có hiệu lực pháp luật, Chủ tịch UBND các cấp đã ra thông báo chấm dứt hiệu lực pháp luật của các quyết định bị huỷ.

Như vậy, từ Quyết định giám đốc thẩm ngày 26/9/2019 của TAND tối cao và Bản án sơ thẩm ngày 27/5/2020 của TAND tỉnh Bạc Liêu đều xác định thời hiệu yêu cầu khởi kiện của ông Hùng vẫn còn vì ông Hùng khiếu nại kéo dài từ năm 2000 đến nay.

Do đó, việc Chủ tịch UBND TP Bạc Liêu không thụ lý giải quyết khiếu nại của ông Huỳnh Minh Đức (được ông Hùng uỷ quyền) dựa trên quy định của Điều 19 và Điều 20 của Pháp lệnh năm 1991 (nay là khoản 6 Điều 11 Luật Khiếu nại năm 2011) là không đúng.

Bản án có hiệu lực pháp luật số 28/2024/HC-ST do TAND tỉnh Bạc Liêu ban hành ngày 12/7/2024.

Như vậy, nội dung của Thông báo 124 ngày 18/2/2022 về việc không thụ lý giải quyết khiếu nại, Quyết định số 73/QĐ-UBND ngày 18/2/2022 của Chủ tịch UBND TP Bạc Liêu về việc giải quyết khiếu nại lần đầu, không chấp nhận yêu cầu khiếu nại của ông Huỳnh Minh Hùng là mâu thuẫn với bản án hành chính sơ thẩm ngày 27/5/2020 của TAND tỉnh Bạc Liêu đã có hiệu lực pháp luật.

Do đó, HĐXX tuyên chấp nhận yêu cầu khởi kiện của ông Huỳnh Minh Đức, buộc Chủ tịch UBND TP Bạc Liêu bồi thường phần đất 2.370m² làm lộ Bờ Tây năm 1996 (nay là đường Ngô Quyền), đồng thời tuyên huỷ Thông báo 124 ngày 18/2/2020 và Quyết định 73 ngày 13/10/2023 của Chủ tịch UBND TP Bạc Liêu.

Tại Điều 106 Hiến pháp 2013 quy định: “Bản án, quyết định của TAND có hiệu lực pháp luật phải được cơ quan, tổ chức, cá nhân tôn trọng; cơ quan, tổ chức, cá nhân hữu quan phải nghiêm chỉnh chấp hành”.

Lẽ ra, Chủ tịch UBND TP Bạc Liêu Lê Kim Thuý phải giải quyết cho người dân theo Bản án sơ thẩm ngày 27/5/2020 của TAND tỉnh Bạc Liêu đã có hiệu lực pháp luật, để ổn định xã hội. Vậy mà bà Thuý lại ban hành Thông báo 124 cho rằng đã hết thời hiệu, thời hạn giải quyết để từ chối thực hiện bản án.

Hậu quả Thông báo 124 đã bị Toà huỷ, tuyên buộc bồi thường thiệt hại phần đất cho gia đình ông Đức theo đúng quy định pháp luật.